Odysseia

ODYSSEİA

Homeros'un ikinci destanı Odysseia, Troya Savaşı'ndan sonra Yunanlı kahraman Odysseus'un (Romalılara göre Ulysees) evi İthaka'ya dönüşünü anlatır. Dönüş yolunda tahrik edici kadınlar ve canavar yaratıkların da aralarında bulunduğu pek çok tehlikeyle karşılaşır. Her karşılaşma zekâsını ve kurnazlığını biler. Ancak karşılaştığı en büyük mücadeleyi eve döndüğünde karısının, kendisinin öldüğünü sanan âşıklarla kuşatılmış olduğunu gördüğünde yapacaktır.

Mit

Roma mozaiği (Bardo Müzesi, Tunus)

Troya'dan ayrıldıktan sonra Odysseus ve denizcileri Lotos Yiyicileri'nin ülkesine gelirler. Rahat ve tembel bir hayat yaşayan bu insanlar, geçmişi unutturma gücüne sahip lotos meyvesi ile onları kandırmaya çalışırlar. Odysseus'un isteksiz adamlarını gemiye döndürmesi için zor kullanması gerekir. Ardından tek gözlü devler olan Kykloplarla karşılaşırlar. Odysseus ve arkadaşları bunlardan biri olan Polyphemus tarafından yakalanırlar. Polyphemus onları bir mağaraya kapatır ve bazılarını da yer. Yunanlı kahramandan kendisini tanıtmasını istediğinde çok zekice bir cevap vererek adının Outis (hiç kimse) olduğunu söyler. Odysseus, Polyphemus'u şarapla sarhoş eder ve ısıtılmış bir değnekle kör eder. Polyphemus ''Hiç kimse beni öldürüyor'' diye bağırmasına rağmen diğer Kykloplar sarhoş olduğunu düşündükleri için ona yardım etmeye gelmezler ve Yunanlılar da böylece kaçabilirler. Polyphemus olan biteni babası, deniz tanrısı Poseidon'a anlatarak Odysseus'un yolculuğunu engellemek için korkunç fırtınalar göndertir.

Rüzgârların Merhameti

Odysseus mozaiği

Bir sonraki mola yerlerinde rüzgârlar tanrısı Aeolus, eve dönüş yolunda kullanması için Odysseus'a bir çanta içinde bağlanmış duran rüzgârlar verir. Ancak çantanın içindekilerin merakı ile yanıp tutuşan Odysseus'un adamları çantayı açarlar ve tüm rüzgârlar serbest kalır. Gemi kıyıdan çok açıklara sürüklenir, ilk önce gemilerinin çoğunu kaybetmiş Laestrygonialıların ülkesine, daha sonra da Odysseus'un adamlarını domuza çeviren büyücü kadın Circe'nin yaşadığı topraklara gelirler. Ancak Odysseus tanrı Hermes'in kendisine verdiği koruyucu bir bitkiyi yiyerek domuza dönüştürülmekten kurtulur. Odysseus'un büyüsüne karşı dirençli olduğunu gören Circe onun mürettebatını da esOdysseus oraya gider ve ana vatanının istilacı düşmanlar tarafından işgal edildiği ile ilgili bir sahne görür. Bir an önce eve dönmek için acele etmeye başlar. 

ki hallerine döndürür. Odysseus'a geleceği hakkında daha çok şey öğrenmek için Yeraltı'nı ziyaret etmesini tavsiye eder.

Scylla'nın yaşadığı yer diye adlandırılan Scilla taşı

Ancak yolculuk umduğundan daha uzun sürer. İlk önce şarkılarıyla gelip geçen tüm denizcileri büyüleyen sirenlere rastlar. Adamlarına kulaklarını tıkamalarını emrederek onların büyüsünden korunur. Daha sonra gemisini altı başlı insan yiyen canavar Scylla ile girdap Charybdis'in arasından geçirmek zorunda kalır. Odysseus, tüm adamlarını Charybdis'in girdabında kaybetmek yerine altı kafası olduğu için her ağzıyla tek seferde bir adam yiyebilen Scylla'ya altı adamını feda etme kararını almak zorunda kalır.

Yolculuk Devam Ediyor

Odysseus, bir sonraki durağında Güneş tanrısı Helios'un sürülerini sakladığı adaya geldi. Bu hayvanları öldürmemelerini konusunda uyarılan denizciler yine de birkaçını öldürürler. Helios, şikayetini Odysseus'a, gemilerine yıldırım çarptırıp mürettebatını öldürerek ve gemiyi paramparça ederek bildirdi.

Odysseus, bitkin bir halde tanrıça Kalypso'ya ait olan adaya çıktı. Tanrıça onun kendisiyle kalmasını istiyordu. Orada yedi yıl yaşadı ama en sonunda daha fazla kalma isteğine direnerek tekrar yolculuğa çıktı. Gemisi yeniden battı ve bitkin bir halde Phaeacianların kralı Alkinoos'un adasına çıktı. Orada, Athena, kralın kızı Nausicaa'nın Odysseus'la tanışmasını planladı ve birbirlerinden hoşlandılar. Odysseus onunla kalmak istemektedir ama sonunda karısının ve ana vatanı İthaka'nın hasretiyle yeniden yolculuğa çıkar.

Penelope'nin Aşıkları

Yara bere içinde ve çektiği çilelerden iyice yaşlanmış şekilde İthaka'ya vardığında evinin onun öldüğünü zanneden ve karısı Penelope'nin kendileriyle evleneceğini ve böylece Odysseus'un tüm malını mülkünü devralabileceklerini umut eden âşıklarla dolu olarak bulur. Ziyaretçiler aynen Yeraltı'nda gözüne görünen sahnedeki gibi, onun yiyeceklerinden yiyip karısının konukseverliğinden faydalanmaktadırlar. Penelope bunlardan hiçbiri ile evlenmek istememektedir, bu yüzden de onlara kararını dokumakta olduğu halı bittiği zaman vereceğini söylemiştir. 

Rodos Arkeoloji Müzesi'nde bulunan
Helios heykeli

En sonunda Penelope karar vermek zorunda kalır. Odysseus'un güçlü yayını gerebilen kişiyle evleneceğini açıklar. Kimse Odysseus'u tanımamıştır (kendisini sadece oğlu Telemakhos'a tanıtmıştır) o da diğerleriyle birlikte yerini alır. Yayı germeyi başaran tek kişi o olur. Daha sonra Penelope bu adamın kocası olduğunu anlar. Telemakhos'un da yardımıyla Odysseus tüm âşıkları öldürür. Ancak her ne kadar Penelope'yi seviyor olsa da o kadar gezdikten sonra İthaka'da oturup kalmakta zorlanır. Çok geçmeden başka bir yolculuk için planlar yapmaya ve daha fazla serüven özlemi çekmeye başlar.

Ölüler Dünyası

Odysseus geleceğini öğrenmek için Yeraltı'nı ziyaret etti. Önce, kendisini Helios'un sürülerine zarar vermemesi için uyaran kâhin Tiresias'a danıştı. Ardından ona karısı ve oğlunun evde acı çektiklerini anlatan annesi Antikleia ile karşılaştı. Odysseus, Akhilleus'un hayaleti ile de karşılaştı. En sonunda korku içinde Yeraltı'nı terk etti. 

İthaka

Odysseus, İthaka'ya ayak bastığında evinde neler olup bittiğini görebilmek için dilenci kılığına girer. Karısı ve oğlunun yaşıyor olduklarını ama başlarının belada olduğunu öğrenmiştir. Pek çok âşık tarafından kendileriyle evlenmesi için baskı görmektedir. Çünkü Odysseus'un öldüğüne inanmakta ve bu isteklerinin yasal olduğunu düşünmektedirler ama davranışları yine de affedilir gibi değildir. Yunanlılar için konukseverlik en önemli faziletlerden biridir ama âşıklar Penelope'nin konukseverliğini kötüye kullanmakta ve onun kendi duygularına hiç saygı göstermemektedirler. Bu suistimal hepsinin Odysseus ve oğlu Telemakhos tarafından öldürülmelerinin nedeni olacaktır.

1. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/86/Castello_scilla.jpg
2. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Head_Helios_AM_Rhodes_E49.jpg
3. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/04/Villa_Romana_de_La_Olmeda_Mosaicos_romanos_001_Ulises.jpg
4. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/16/Mosaïque_d%27Ulysse_et_les_sirènes.jpg
5. https://www.youtube.com/watch?v=7maJOI3QMu0
6. KÖKENLERİ VE ANLAMLARIYLA EFSANELER & MİTLER (Philip Wilkinson) Alfa Yayınları