Bir Kral Cinayeti

BİR KRAL CİNAYETİ

Antik Mısır'ın iyi bilinen bir miti, Mısır tahtı için iki kutsal kardeş, erdemli Osiris ve kötü kalpli Set arasındaki trajik rekabeti ve daha sonra Osiris'in oğlu Horus'la Set'in kavgasını anlatır. Bu mitin çok bilinmesinin nedeni Mısır'ın yönetimi ile ilgili olması ve aynı zamanda Osiris'in ölümünden sonra yeniden dirilmesi temasını işleyerek insanlara ölümden sonra hayat umudu vermesidir.

Mit

Set

Osiris

Mısır'ın ilk tanrısı Osiris'tir; kendisinden sonraki bazı Mısır hükümdarları gibi o da kız gerdeşi İsis'le evlenmiştir. Halkı tarafından sevilen iyi bir kraldır ve İsis de popüler bir kraliçedir. Ancak Osiris'in kötü kalpli ve sert bir erkek kardeşi vardır. Osiris'in gücünü kıskanmakta ve İsis'in peşinden koşmaktadır. Osiris'in çaresine bakmak için onu ahşap bir sandığa girmeye razı eder ve daha sonra sandığı Nil nehrine atar. İsis sandığı bulduğunda Osiris çoktan ölmüştür ama kraliçe kocasını diriltir. Set, İsis'in ne yaptığını keşfedince Osiris'in vücudunu parçalara ayırır. Her ne kadar bir tanrının bedenini yok etmenin mümkün olmadığı söylense de Set bunu başarmıştır.

Osiris Diriliyor

Horus

İsis, Osiris'in bedenini kurtarmaya karar verir. Aynı zamanda Set'in karısı olan kız kardeşi Nephtys'in de yardımıyla Osiris'in bedeninin parçalarını bir araya getirir ve ilk mumyayı oluşturacak şekilde birbirlerine sıkıca bağlar. Sonra kendisini bir avcı kuşa -çaylağa- çevirir ve cesedin üzerinde uçarken kanatlarını çırparak ona hayat nefesi aşılamaya çalışır. Osiris, İsis'i hamile bırakıncaya kadar nefes alır. Sonra da Yeraltı'na gitmek için Yeryüzü'nü terk eder. İsis, Set'ten kaçar ve kendisini korumaları için yanına yedi tane akrep alır. İsis kaçarken zengin bir kadın tarafından kötü muamele görmüş, akreplerden biri kadının çocuğunu sokmuştur. İsis çocuğa acır ve onu iyileştirmek için şifa gücünü kullanır. Ancak daha sonra kendi oğlu Horus doğduğunda onu da akrep sokar. İsis onu iyileştiremez çünkü tüm gücünü kullanmıştır. Şansına Güneş tanrısı Ra, İsis'i o üzgün halinde görünce ona acır, Ay tanrısı Thoth'u, Horus'u iyileştirmeye gönderir.

Horus ve Set

İsis Horus'u emzirirken
(Louvre)

Bu arada Set, Mısır krallığını ele geçirmiştir. Horus büyüyünce amcasına kafa tutarak tahtta hak iddia eder ve ikisi defalarca kavga ederler. Bunlardan birinde Set uyumakta olan Horus'u kör eder. İsis oğlunun kör olduğunu görünce ona bakarak tekrar görmesini sağlar. Ardından Set, Horus'a tecavüz etmeye kalkışır ve tanrılara da Horus'un tahta layık olmadığını çünkü kendisiyle yattığını söyler. Ancak tanrılar onun yalan söylediğini anlarlar.

Sonunda Set, Horus'a bir gemi yarışı yapmalarını önerir, ancak yarışta kullanılacak gemilerin taştan olmasında ısrar eder. Horus, kendi teknesini taş gibi görünecek şekilde ahşaptan yaparak amcasını kandırmıştır. Set, gemisi batınca öfkeyle kendisini bir hipopotama dönüştürüp Horus'un gemisini alabora eder. Ancak tanrılar sonunda Horus'un gerçekten hükümdar olmaya layık olduğunu görmüşlerdir, onu kral yaparlar Set'i de sürgüne gönderirler.

Önemli Karakterler

Wadjet Gözü

Osiris cinayetinin trajik hikâyesindeki karakterlerin Mısır mitolojisinin diğer yönlerinde de birtakım rolleri bulunmaktadır. Osirir, Set onu öldürdükten sonra Yeraltı'nın hükümdarı olmuş ve pek çok kimse tarafından tapınılması anlamına gelecek şekilde Mısır kozmosunun en önemli pozisyonlarından birine oturmuştur. İsis de çok ünlü bir tanrıçadır, sihir tanrıçası ve ölülerin koruyucusu olarak tapınılır. Osiris ve Horus'a davranış biçiminden ana tanrıça olarak bağlılık gösterilir. Horus bir gözü güneş diğeri ay şeklinde olduğu söylenen şahin biçimini alarak gökyüzü tanrısı olmuştur. Horus'un gözü ya da ''Wadjet Gözü'' tüm Mısır muskaları arasında en popüleri olmuştur. Öte yandan Set de kaos ve çöl tanrısı olarak kötü kalpli figürdür. 

Thoth

Thoth

İbis başlı Thoth zaman, bilgi, yazı ve ay tanrısıdır. Kıvrık gagası yarım ayı, siyah beyaz tüyleri ise ayın büyüme ve küçülmesini gösterir. Kökenine ait bir takım kaynaklar onun Güneş tanrısı Ra'nın oğlu olduğunu ve aklını babasından aldığını ya da Güneş tanrısına ait kitaplardan bulduğunu söylerler. Thoth'un astronomi, hukuk, müzik ve Osiris ve Horus efsanesiyle en çok ilgili olan tıpla ilgili bir dizi entelektüel uğraşı içinde olduğu ve icatlar yaptığı söylenir. Mısır hiyeroglif yazı sisteminin de mucididir ve sihir tanrısı olduğu için hiyerogliflerin de sihirli güçleri olduğu söylenir.

Osiris Kültü

Anubis

Serket

Osiris Mısırlılar tarafından çok saygı gösterilen bir tanrıydı çünkü miti ölümden sonra hayata dair umut veriyordu. Osiris, Yeraltı'nı yönetiyor, Anubis ve Serket gibi diğer tanrılarla birlikte ölülerin ruhlarının ölümden sonraya geçişlerindeki bir dizi ritüeli denetliyordu. Kültü Antik Mısır'ın önemli şehirlerinden biri olan Abydos'ta doğmuştu ve burada tanrının öldürülmesini canlandıran bir festival düzenlenirdi. Abydos'taki tapınak aynı zamanda Osiris'in rahiplerinden başkaları tarafından bilinmeyen gizli ritüeller de düzenlenirdi. MÖ 1. yüzyılla birlikte diğer tapınaklar da tanrının ölümünü ve yeniden doğuşunu kutlamaya ve bunları kış ve ilkbaharlarla özdeşleştirmeye başlamışlardı.

Kaynakça:

1. https://www.0wikipedia.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmlsZTpBbnViaXNfc3RhbmRpbmcuc3Zn
2. https://www.0wikipedia.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmlsZTpFeWVfb2ZfSG9ydXMuc3Zn
3. https://www.0wikipedia.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmlsZTpPc2lyaXNfbWl0X0F0ZWYtS3JvbmUuSlBH
4. https://www.0wikipedia.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmlsZTpIb3J1c19zdGFuZGluZy5zdmc
5. https://www.0wikipedia.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmlsZTpUaG90aC5zdmc
6. https://www.0wikipedia.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmlsZTpFZ3lwdGVfbG91dnJlXzAyOS5qcGc
7. https://www.0wikipedia.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmlsZTpTZXJrZXQuc3Zn
8. https://www.0wikipedia.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmlsZTpTZXQuc3Zn
9. https://www.youtube.com/watch?v=vslsS-Uu5x4
10. KÖKENLERİ VE ANLAMLARIYLA EFSANELER & MİTLER (Philip Wilkinson) Alfa Yayınları